حیات جامعه ها از نظر قرآن

قرآن کریم‏ برای "امت" ها (جامعه ‏ها) سرنوشت مشترک، نامه عمل مشترک، فهم‏ و شعور، عمل، طاعت و عصیان قائل است. (تفسیر المیزان، جلد 4، صفحه 102) بدیهی است که "امت" اگر وجود عینی نداشته باشد، سرنوشت و فهم و شعور و طاعت و عصیان‏ معنی ندارد. اینها دلیل است که قرآن به نوعی حیات قائل است که حیات‏ جمعی و اجتماعی است. حیات جمعی صرفا یک تشبیه و تمثیل نیست، یک‏ حقیقت است؛ همچنانکه مرگ جمعی نیز یک حقیقت است.

در سوره اعراف آیه 34 می‏ فرماید: «و لکل امة أجل فاذا جاء أجلهم لایستاخرون ساعة و لایستقدمون؛ هر امتی (هر جامعه ‏ای) مدت و پایانی دارد. (مرگی دارد.) پس آنگاه‏ که پایان کارشان فرا رسد، ساعتی عقب‏تر یا جلوتر نمی‏ افتند.»

در این آیه سخن از یک حیات و زندگی است که لحظه پایان دارد و تخلف‏ ناپذیر است، نه پیش افتادنی است و نه پس افتادنی و این حیات به "امت" تعلق دارد نه به افراد. بدیهی است که افراد امت نه با یکدیگر و در یک لحظه بلکه به طور متناوب و متفرق حیات فردی خود را از دست‏ می‏ دهند.