مقصود از مبداء آفرینش،ماده نخستین است که خلقت انسان به آن منتهی میگردد،به گونهای که اگر مراحل بعدی خلقت را یکی پس از دیگری پشت سر بگذاریم سرانجام به این ماده میرسیم.البته ماده نخست میتواند،حالات مختلف داشته باشد،و برخی از آن،بر برخی دیگر مقدم و ریشه دومی شمرده شود ولی از آنجا که این حالات،مایه پیدایش انواع مختلف نمیگردد،بلکه حالات و کیفیات همان ماده شمرده میشود،ما همه را،تحت عنوان"مبداء واحد"میآوریم هر چند ممکن است میان آنها تقدم و تاخری نیز وجود داشته باشد.مثلا خاک و گل،و یا عصاره و چکیده گل و یا گل خشک مانند سفال،انواع متعدد نیستند،بلکه حالات مختلف ماده"ترابی"میباشند که آنرا به دو صورت و یا صورتهای گوناگون نشان میدهند هر چند واقعیت همگی یک شیء بیشش نیست و لذا ما همه این حالات را"مبداء آفرینش"نامیده و در این بخش آوردهایم.
قرآن مبداء آفرینش انسان را اموری،به شرح زیر معرفی میکند:
"یا ایها الناس ان کنتم فی ریب من البعث فانا خلقناکم من تراب"
(حج/5)ای مردم اگر درباره رستاخیز شک و تردید دارید،ما شما را از خاک آفریدهایم و نیز به سوره آل عمران/59،کهف/37 روم/20،فاطر/11،غافر/67 مراجعه فرمائید.
"الذی احسن کل شئ خلقه و بداء خلق الانسان من طین"
(سجده /7)خدائی که آفرینش هر چیزی را،زیبا قرار داده و آفرینش انسان را از گل آغاز کرده است و نیز به سوره انعام آیه 2 و اعراف/12،ص 71،و 76،اسراء/61 مراجعه فرمائید.
"انا خلقناهم من طین لازب"
(صافات/11)آنها را از گل چسبنده آفریدیم.
"لقد خلقنا الانسان من صلصال من حماء مسنون"
(حجر/2)ما انسان را از صلصال1که از گل تیره رنگ و بدبو گرفته شده بود،آفریدیم و به همان سوره آیههای 28 و 32 مراجعه فرمائید.
"و لقد خلقنا الانسان من سلاسله من طین
(مومنون آیه 12) ما انسان را از چکیده گل آفریدیم.
"و خلق الانسان من صلصال کالفخار"
(رحمان/12)انسان را از گل خشکیده مانند کوزه سفالین که به هنگام برخورد با چیزی صدا میکند،آفریدیم و به همین مضمون در سوره حجر آیههای 26 و 28 و 33 وارد شده است.
این آیات بیانگر ماده نخستین انسان است،و امور ششگانه حالات ماده نخستین میباشند،بدون اینکه آنها به عنوان تبدیل و دگرگونی نوعی به نوعی دیگر شمرده شوند.