قرآن

عناوین یادداشت‌ها

  • تشکیل خانواده و انتخاب همسر از منظر قرآن جمعه 8 خرداد 1394 02:37
    در سوره روم به هنگام بر شمردن آیات و نشانه‌های الهی در هفت آیه نزدیک به هم که هر کدام با تعبیر «وِ من آیاته» شروع می‌شود بخشی از نشانه‌های عظمت خدا را در عالم هستی با لحنی گیرا و جذّاب و آهنگی لطیف و دلپذیر بیان کرده است که نخستین آیه مورد بحث یکی از آنها است. در این آیه، به نخستین سنگر زیر بنای جامعه بشری، یعنی واحد...
  • عالم گیاهان و میوه‌ها در آیات قرآن جمعه 8 خرداد 1394 02:29
    گسترده‌ترین موجودات زنده روی زمین گیاهان‌اند، و از نظر تنوّع و کثرت، عجائب و شگفتی‌ها و زیبائی‌ها، و همچنین از نظر آثار مفید و ارزنده نیز در ردیف اول قرار دارند. به همین دلیل قرآن مجید در آیات توحیدی خود کراراً روی مسأله آفرینش گیاهان، و ویژگی‌های مختلف آنها تکیه کرده است، و انسان را به مطالعه اسرار این موجودات بدیع...
  • آفرینش کوه‌ها جمعه 8 خرداد 1394 02:19
    هرکس به طور اجمال می‌داند که آبادی‌ها و از بسیاری شهرهای مهم در دامنه کوه‌های بزرگ یا در لابه لای آنها است، و نهرهای عظیم که مایه آبادی شهرها است از کوه‌های بزرگ سرچشمه می‌گیرد؛ ولی نقش کوه‌ها در زندگی انسان‌ها منحصر به اینها نیست، هرچند اینها نیز به نوبه خود بسیار مهم است. کوه‌ها نقش بسیار مهمّی در زندگی انسان‌ها،...
  • هدایت فطری و غریزی انسان و حیوان‌ جمعه 8 خرداد 1394 02:10
    نه فقط انسان‌ها که بسیاری از جانداران دیگر با یک سلسله علوم و دانش‌های فطری و غریزی از مادر متولّد می‌شوند. دانش‌هایی که برای فرا گرفتن آن مسلّماً معلّمی وجود نداشته، و محصول و نتیجه تجربه و آزمایش نیست؛ بلکه معلّم نخستین، آنها را از همان آغاز به طرز اسرارآمیز و اعجاب آوری در عمق وجود انسان و سایر حیوانات جای داده...
  • ویژگی‌های روح در قرآن مجید جمعه 8 خرداد 1394 02:02
    از آیات قرآن مجید، مشخصات و ویژگی‌های زیر برای روح آدمی استفاده می‌شود: الف- روح آدمی دارای استقلال است و بعد از جدا شدن از بدن باقی می‌ماند، آیه اللَّهُ یَتَوَفّی اْلأَنْفُسَ .. گواه بر این حقیقت است. ب- روح آدمی بعد از جدا شدن از بدن ممکن است در عالم برزخ از انواع نعمت‌های الهی متنعّم، و یا معذّب به عذاب‌های دردناک...
  • جنین در آیات قرآن کریم جمعه 8 خرداد 1394 01:41
    سالیان دراز دگرگونی‌های جنین در شکم مادر از نظر دانشمندان پنهان بود؛ تا اینکه سر پنجه علم پرده از روی این جهان اسرارآمیز برداشت، و نشان داد که یک نطفه هنگامی که در قرارگاه رحم واقع می‌شود و سیر تکاملی خود را شروع می‌کند، چه مراحل مختلف و گوناگونی را طی می‌نماید تا به صورت یک انسان کامل درآید؛ و عجیب اینکه قرآن مجید در...
  • نخستین آیات انفسی‌ (خلقت انسان) جمعه 8 خرداد 1394 01:28
    قرآن مجید درباره آغاز پیدایش انسان تعبیرات گوناگونی دارد. در نخستین آیه مورد بحث می‌گوید: «یکی از نشانه‌های او این است که شما را از خاک آفرید» وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ در چهارمین آیه می‌فرماید: «آفرینش انسان را از گل قرار دادیم» وَبَدَأَ خَلْقَ الْانْسانِ مِنْ طِیْنٍ در سومین آیه می‌گوید: «انسان را...
  • عامل مصایب اجتماعی از نظر قرآن جمعه 8 خرداد 1394 01:08
    یا ایُها الَّذینَ امَنُوا انْ جائَکُمْ فاسِقٌ بنباً فَتَبَیَّنوا انْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلی ما فَعَلتُمْ نادِمینَ: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر شخص فاسقی برای شما خبری بیاورید درباره آن تحقیق کنید، مبادا به سبب نادانی آسیب و مصیبتی به قومی برسانید و از کرده خود نادم شوید» (حجرات 6) این آیه...
  • سرچشمه بی‌ادبی از منظر قرآن جمعه 8 خرداد 1394 01:03
    «انَّ الَّذینَ یُنادُونَکَ مِنْ وَراءِ الحُجراتِ اکْثَرُهُمْ لا یَعْقِلُون؛ کسانی که از پشت حجره‌ها تو را بلند صدا می‌زنند اکثرشان نمی‌فهمند» (حجرات 4) گروهی از اعراب بودند که وقت و بی‌وقت پشت در خانه پیامبر می‌آمدند و بلند صدا می‌زدند: «یا محمّد! یا محمّد! اخرُجُ الَیْنا؛ «ای محمّد، ای محمّد، بیرون بیا»! (با تو کار...
  • امتیاز انسان بر سایر موجودات به علم است جمعه 8 خرداد 1394 00:58
    «قالَ یا آدَمُ انْبِئهم بِاسْمائِهِمْ فَلَمّا انْبَأَهُمْ بِاسْمائِهِم قالَ الَمْ اقُلْ لَکُمْ انّی اعْلَمُ غَیْبَ السَّمواتِ وَاْلَارْضِ وَاعْلَمُ ما تُبْدوُنَ وَ ما کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ: فرمود: ای آدم! آنها را از اسامی و اسرار موجودات آگاه کن، و هنگامی که آدم آنها را آگاه ساخت، فرمود: نگفتم من غیب آسمان‌ها و زمین را...
  • خداوند نخستین معلّم است جمعه 8 خرداد 1394 00:51
    «وَعَلَّمَ آدَمَ اْلَاسْماءَ کُلَّها؛ خداوند علم اسما (علم اسرار آفرینش) را همگی به آدم تعلیم داد» (بقره 31) «الْرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرآنَ خَلَقَ اْلِانْسانَ عَلَّمَهُ الْبَیانَ؛ خداوند رحمان قرآن را تعلیم داد، انسان را آفرید، و سخن گفتن را به او آموخت» (الرحمن 1- 4) «عَلَّمَ اْلِانْسانَ مالَمْ یَعْلَمْ؛ آنچه را...
  • درک اسرار هستی ویژه عالمان است جمعه 8 خرداد 1394 00:43
    «وَمِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّمواتِ وَ اْلَارْضِ وَ اخْتِلافِ الْسِنَتِکُمْ وَالْوانِکُمْ انَّ فِی ذلِکَ لآیاتٍ لِلْعالَمِینَ؛ از نشانه‌های او آفرینش آسمان‌ها و زمین، و تفاوت زبان‌ها و رنگ‌های شما است، در این نشانه‌هایی است برای عالمان» (روم 22) «وَتِلْکَ اْلأَ مثالُ نَضْرِبُها لِلنّاسِ وَمایَعْقِلُها الَّا...
  • علم، نور و روشنایی است جمعه 8 خرداد 1394 00:36
    «قُلْ هَلْ یَسْتَوِی اْلَاعْمی وَ الْبَصیر امْ هَلْ تَسْتَوِی الظُلُماتُ وَالنُّورُ ؛ بگو آیا نابینا و بینا یکسانند؟ یا ظلمات و نور مساویند؟» (رعد 16). «وَما یَسْتَوِی اْلَاعْمی وَالبْصَیرُ- وَلَا الظُلُماتُ وَلَاالنُورُ- وَلَا الّظِلُّ وَلَا الْحَروُرُ؛ هرگز نابینا و بینا مساوی نیستند، و نه ظلمت‌ها و روشنائی، و نه...
  • هدف از معراج پیامبر معرفت بود جمعه 8 خرداد 1394 00:18
    سُبْحانَ الَّذِی اسْری بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ الَی الْمَسْجِدِ اْلَاقْصَا الَّذِی بَارَکُنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا انَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیر ؛ پاک و منزه است خدایی که بنده‌اش را در یک شب از مسجد الحرام به مسجد اقصی که گردا گردش را پر برکت ساختیم، برد، تا آیات خود را به او نشان...
  • چرا در آغاز سوره برائت بسم اللَّه نیست جمعه 8 خرداد 1394 00:10
    چرا در آغاز سوره برائت بسم اللَّه نیست پاسخ این سؤال صریحاً در حدیثی از امیرمؤمنان علی علیه السلام چنین نقل شده است: لَمْ تُنْزَلْ بسم اللَّه الرحمن الرحیم عَلی رَأسِ سُورَةِ بَراءة لِانَّ بِسم اللَّه لِلأَمانِ وَالرَّحْمَةِ، و نُزِلَتْ براءة لِرَفْعِ اْلَامانِ، وَالسَّیْف؛ بسم اللَّه الرحمن الرحیم در آغاز سوره برائت...
  • اهمیّت فوق‌العاده «بسم‌اللَّه» پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 23:58
    در روایات اسلامی به قدری به این آیه از قرآن مجید اهمیّت داده شده است که آن را چیزی هم ردیف « اسم اعظم الهی » معرفی می‌کند، چنان‌که در حدیثی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: « بِسم اللَّه الرَّحمن الرَّحیم أَقْرَبُ الی اسمِ اللَّهِ الأَعَظَمِ مِنْ ناظِرِ الْعَیَنِ الی بَیاضِها ؛ بسم اللَّه الرحمن الرحیم...
  • مشکلات تفسیر موضوعی پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 23:43
    تفسیر موضوعی حدّاقل سه مشکل عمده دارد که بر سر راه «مفسّر» خودنمایی می‌کند: 1- تفسیر موضوعی این نیست که انسان کتاب‌های معجم قرآن مجید را در برابر خود بگذارد و مثلًا برای تفسیر موضوع جهاد، یا تقوا آیاتی که تحت همین عنوان (جهاد و تقوا) در معجم آمده است جمع‌آوری کند. زیرا بسیار می‌شود که آیاتی از قرآن پیرامون این سه...
  • سابقه تفسیر موضوعی پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 23:35
    جوانه‌های تفسیر موضوعی قبل از هر چیز در خود قرآن دیده می‌شود، و چنانکه گفتیم دستور قرآن در زمینه تفسیر آیات «متشابه» به وسیله آیات «محکم» نوعی از تفسیر موضوعی است. سپس در کلمات ائمه هدی علیهم السلام نیز نمونه‌های فراوانی آمده که طرز و گردآوری آیات مربوط به یک موضوع، و جمع‌بندی، و سپس استفاده از آن را به ما آموخته است...
  • چه مشکلاتی را با تفسیر موضوعی می‌توان حل کرد؟ پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 21:39
    چه مشکلاتی را با تفسیر موضوعی می‌توان حل کرد؟ پاسخ این سؤال با توجه به آنچه در بالا ذکر شد به خوبی روشن است، ولی برای 1- جمله« الْقرآنُ یْفَسِرُ بَعْضه بَعْضاً» از ابن عباس نقل شده و بعید نیست با توجه به ارتباط شدید او در مسائل قرآنی با شخص پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امیر مؤمنان علی علیه السلام از آن...
  • تفسیر موضوعی چیست پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 21:30
    قبل از پاسخ این سؤال لازم است سؤال دیگری را مطرح کنیم، و آن این‌که: چرا قرآن به سبک موضوعی جمع‌آوری نشده، و شبیه کتاب‌های معمولی نیست؟ بلکه با تمام آنها تفاوت دارد. پاسخ این است که: برای تهیه کتاب‌های معمولی مؤلف یا مؤلفان، موضوعات مختلفی را که در یک قدر جامع شریکند در نظر می‌گیرند، مثلًا «بیماری‌های مختلف» که همه...
  • معرفی انواع مختلف تفسیر پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 21:26
    هنگامی که سخن از تفسیر قرآن به میان می‌آید فوراً نظرها به همان تفسیر معمولی (تفسیر ترتیبی) جلب می‌شود که آیات قرآن را به ترتیب مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و محتوا و حقیقت آنها را روشن می‌سازد، همان کاری که از صدر اسلام تا کنون در تفسیر قرآن معمول بوده است، و دانشمندان و علمای بزرگ اسلام صدها یا هزاران کتاب به نام...
  • هدف از نزول قرآن اندیشه و تدبیر است پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 21:19
    «کِتابٌ انْزَلْناهُ الَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدبَرَّوُا آیاتِهِ وَلیَتَذَکَرَ اوُلُواْ لَا لْباب ؛ این کتابی است پر برکت که بر تو نازل کردیم، تا در آیات آن تدبر کنند، و صاحبان مغز (و اندیشه) متذکر شوند» (ص 29) «افَلا یَتَدَبَروُنَ الْقُرآنَ امْ عَلی قلُوبٍ اقْفالُها؛ آیا آنها در قرآن تدبر نمی‌کنند یا بر دلهایشان قفل نهاده...
  • هدف از نزول قرآن اندیشه و تدبیر است پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 21:17
    «کِتابٌ انْزَلْناهُ الَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدبَرَّوُا آیاتِهِ وَلیَتَذَکَرَ اوُلُواْ لَا لْباب؛ این کتابی است پر برکت که بر تو نازل کردیم، تا در آیات آن تدبر کنند، و صاحبان مغز (و اندیشه) متذکر شوند» (ص 29) «افَلا یَتَدَبَروُنَ الْقُرآنَ امْ عَلی قلُوبٍ اقْفالُها؛ آیا آنها در قرآن تدبر نمی‌کنند یا بر دلهایشان قفل نهاده...
  • معرفی پیغمبر به عنوان معلم از سوی خداوند پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 21:12
    قرآن مجید کراراً این مطلب را در مورد پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم یادآور می‌شود، از جمله در سوره بقره می‌فرماید: «کَما ارْسَلْنا فِیکُمْ رَسُولًا مِنْکُمْ یَتْلُوا عَلَیْکُمْ آیاتِنا و یُزَکیْکُمُ وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُعَلِّمُکُم ما لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ همان‌گونه که رسولی در میان...
  • هدف آفرینش جهان پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 21:04
    «اللَّهُ الَّذی خَلَقَ سَبْعَ سَمواتٍ وَ مِنَ اْلَارْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ اْلَامْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا انَّ اللَّهُ عَلی کُلِّ شَی‌ءٍ قَدیرٌ وَانَّ اللَّه قَدْ احاطَ بِکُلِّ شَی‌ءٍ عِلْماً خداوند کسی است که هفت آسمان را آفرید، و از زمین نیز همانند آن را، فرمان او پیوسته در میان آنها نازل می‌شود، این برای...
  • لزوم فراگیری علم پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 20:21
    قرآن مجید نه تنها مسأله شناخت و معرفت انسان را نسبت به جهان خارج یک امر ممکن می‌شمرد بلکه آن را از اهم واجبات معرفی می‌کند. قرآن با انواع بیانات صریح، ظاهر، و کنایی، پیروان خود را به فراگیری علم و دانش و شناخت رازهای هستی و اسرار عالم آفرینش دعوت می‌کند. بررسی تعبیرات قرآن در این زمینه افق تازه‌ای در برابر چشمان ما...
  • حقّ طلاق زن از نظر قرآن پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 17:47
    «الطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ وَلا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَأْخُذُوا مِمّا آتَیْتُمُوهُنَّ شَیْئاً إِلّا أَنْ یَخافا أَ لّایُقِیما حُدُودَ اللَّهِ فَإِنْ خِفْتُمْ أَ لّایُقِیما حُدُودَ اللَّهِ». «2» «طلاقی که در آن می‌توان رجوع کرد دو مرتبه است آن گاه که طلاق داد یا به خوشی زن را...
  • حقّ دستمزد شیر دادن بچه در قرآن کریم پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 17:34
    طبق دو آیه در قرآن دستمزد شیر دادن بچه به مادر واجب است: «و مادران بایستی دو سال کامل فرزندان خود را شیر دهند، آن کس که بخواهد فرزند را بطور کامل شیر دهد و به عهده صاحب فرزند (پدر) است که خوراک و لباس ما را به حد متعارف بدهد، هیچ کس را تکلیف جز به اندازه طاقت نکنند، نباید مادر در نگهبانی فرزند به زیان و زحمت افتد و نه...
  • روابط مومنین با یکدیگر پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 17:28
    احادیث زیادی در منع از غمگین و ناراحت ساختن مؤمنین و مجازات اخروی آن آمده است به برخی از آنها اشاره می‌نمائیم: قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله: «مَنْ احْزَنَ مؤمناً ثمَّ اعطاهُ الدنیا لم یکن ذلک کفّارَتَهُ وَ لَمْ یُوجَرُ علیه». «3» پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «آن که انسان مؤمنی را غمگین سازد، اگر همه دنیا...
  • تعلیم و تعلّم در قرآن کریم پنج‌شنبه 7 خرداد 1394 17:17
    وجوب تعلّم و علم آموزی بر همگان با 27 بار تکرار در قرآن که آیات به علیم بصیر و ... ختم گردیده است با استعمال فعل امر «1» اعْلَمُوا اثبات می‌گردد. احادیث زیادی نیز دلالت بر وجوب علم آموزی بر هر زن و مردی دارد. چنانکه پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله فرمودند: «طَلَبُ الْعِلْمِ فریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسْلِمٍ وَمُسْلِمةٌ»...